notatki – sztuka kreteńska i mykeńska

SZTUKA KRETEŃSKA I MYKEŃSKA

 

Kliknij, aby otworzyć galerię dzieł sztuki świata egejskiego

 

Podsumowań notatkowych ciąg dalszy. W kanonie epizodycznie pojawia się sztuka świata egejskiego – dla mnie niesamowicie fascynująca, w programie maturalnym bardzo ograniczona. Na wikipedii znajdziecie trochę więcej. 

Z tego tematu należy umieć rozpoznać:

– Idol Cykladzki
– Paryżanka – malowidło z Knossos
– Książę wśród lilii – malowidło w Knossos
– figurka bogini z wężami
– waza kreteńska z ośmiornicą
– złota maska grobowa z Myken
– Brama Lwów w Mykenach 
– Pałac królewski w Knossos 

 

Sztukę świata egejskieg dzielimy na szukę mykeńską i kreteńską, zwaną czasem sztuką minojską dzięki Sir Arthurowi Evansowi, który scharakteryzował swoje znaleziska i nazwał od imienia legendarnego władcy Minosa. 

Zwróćcie uwagę, że łączymy w jednym temacie sztukę Krety, greckiej wyspy oraz sztukę miasta Mykeny – znajdującego się w północno-wschodniej części Peloponezu (półwyspu greckiego).

 

Sztuka kreteńska (od ok 2000 r. p.n.e.)

– lekka, wytworna architektura
– pomieszczenia o maksymalnej wygodzie, zawierające łazienki, przestronne tarasy
– elegancja, dobry smak i wyrafinowanie

 

Architektura

Pałac królewski w Knossos

Rekonstrukcja pałacu królewskiego w Knossos

 

Pałac królewski w Knossos, Kreta - ruiny

 

– pałac pokrywał powierzchnię ok 3 hetarów
– zawiły układ komnat, przejść i tarasów (co widać na rekonstukcji) – stąd legenda o Minosie  
– liczne malowidła ścienne (Damy dworu, Mała Paryżanka) 
– obecna kanalizacja i wodociągi
– do typowej dekoracji sztuki minojskiej należą rogi 

 

Malarstwo

Minojskie malarstwo wiąże się z dekoracją ścian i podłóg w pałacach budowanych na Krecie. Większość malowideł odkrytych w Knossos to niewielkie fragmenty zachowane w nienajlepszym stanie i poddane rekonstrukcji, która budziła i budzi sporo kontrowersji wśród naukowców (żywe kolory nie są dziełem antycznych artystów…).

– płaskie, sylwetowe ujęcie postaci
– przedstawienie oka i torsu na wprost
– nogi i głowa profilem
– skojarzenia z Egiptem nieprzypadkowe, Kreta i Mykeny stykały się z kulturą egipską na drodze wojen i wymian handlowych

Paryżanka (ok 1700 r. p.n.e., wys. 22 cm)

Paryżanka, pałac w Knossos, Kreta

 

– jeden z najsłynniejszych fresków znalezionych w Knossos
– powstało niewątpliwie pod wpływem malarstwa egipskiego
– artyści kreteńscy byli znakomitymi obserwatorami przyrody i częściej potrafili uciec od schematów kompozycyjnych, które dominowały w malarstwie egipskim

– malowidło swoją nazwę zawdzięcza niezwykłemu wdziękowi i elegancji ukazanej kobiety.
Postać Paryżanki ukazana została z profilu, obwiedziona jest grubym czarnym konturem podkreślającym kształt nosa i wydatne, umalowane usta. Nienaturalnie wielkie, podkreślone czarną kreską oczy należały zapewne do kanonu ówczesnej mody. Przedstawiona na malowidle kobieta ma wspaniałe, poskręcane w loki czarne włosy, a jeden kosmyk spada jej zalotnie na czoło. Widoczny jest jeszcze fragment bogato zdobionej sukni z głębokim dekoltem ukazującym zwyczajem kreteńskim obnażone piersi. Niestety zachowało się fragmentarycznie. 

Posługiwanie się w malarstwie ściennym grubą linią konturową pojawiło się w późniejszym okresie ok.1400 r. p.n.e. Fresk Paryżanka świetnie ukazuje główne cechy malarstwa kreteńskiego.

Ceramika

Waza z ośmiornicą

Waza z ośmiornicą

 

Około połowy drugiego tysiąclecia rozwija się ceramika typu Kamares (od miejsca znalezienia pierwszych okazów), zdobna malowidłami i ornamentami.
Motywy zdobnicze przeważnie czerpano z fauny i flory morskiej; podziwiać należy i tu obserwację natury.

 

Sztuka mykeńska (od ok 1400 r. p.n.e.)

Kultura kreteńska upadła ok 1400 r. p.n.e. na skutek najazdu Achajów. Byli oni ludem wojowników, a nie handlarzy, jak Kreteńczycy.

 

Architektura

 

Megarony
– twierdze z olbrzymich głazów
– sztuka pełna surowości i prostoty 
– jedynym otworem świetlnym w megaronach były drzwi
– ściany ozdabiano freskami

 

Plan megaronu

Tolosy

– dziś puste – nie wiadomo, jaką funkcję pełniły
– kopuła fałszywa – koncentrycznie układano coraz to mniejsze piętra z pierścieni kamiennych
 

 

Tolos w Mykenach (tzw. grób Agamemnona)

 

Rzeźba

Brama Lwic, Mykeny

Lwia Brama, Mykeny

 

Relief w Bramie Lwic w Mykenach jest jedyną monumentalną płaskorzeźbą, która zachowała się w Grecji z epoki brązu. Prawdopodobnie miał znaczenie symboliczne i oznaczał, że miejsce pobytu władcy znajduje się pod opieką bogów. Koniec XIII wieku p.n.e.

 

Kapłanka z wężami (ok. 1650 – 1600 r. p.n.e., wys. 34,5cm) 

 

Kapłanka z wężami

 

Figurka przedstawiająca boginię z wężami, Niektórzy badacze sądzą, że to kapłanka. Znaleziona w magazynie przedmiotów kultowych, tak zwanym repozytorium sakralnym pałacu w Knossos, należy do nielicznych statuetek fajansowych na Krecie. Bogaty strój pozwala odtworzyć ubiór dam dworskich tej epoki. Figury te oddają dobrze stroje kobiet – długie suknie do ziemi i otwarte gorsety.
Figurka odznacza się delikatnym modelunkiem i zróżnicowaną kolorystyką.

 

Rzemiosło

Podziemne groby w kształcie szybów odkryte na dziedzińcy twierdzy mykeńskiej dostarczyły znalezisk w postaci wyrobów rzemiosła, najczęściej broni z brązu inkrustowanego złotem. 

Złota maska z Myken

Złota maska z grobów w Mykenach, XVI w. p.n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne, Ateny

– maski nakładane na twarze zmarłych w technice trybowania 

Z V grobu szybowego w Mykenach bywa czasami nazywana mylnie maską Agamemnona. Cenne dzieło sztuki, w którym artysta ok. 1500 roku p.n.e. oddał nie tyle ogólnie rysy twarzy ludzkiej, ile indywidualny wizerunek. Zwyczaj pokrywania maskami twarzy zmarłych mógł być zapożyczony z Egiptu. 

 

Inne

Dysk z Fajstos

Dysk z Fajstos

 

Dysk z Fajstos znaleziony w ruinach pałacu w Fajstos, datowany na okres między 1650 a 1600 rokiem p.n.e., gliniany dysk o średnicy około 16 cm i grubości około 2 cm. Dysk pokryty jest ciągiem napisów w postaci ideogramów spiralnie odchodzących ze środka ku obrzeżu dysku. Symbole te przypominają pismo linearne A. Przypuszcza się, że napisy te są wykonane w języku greckim. Do tej pory nie wiadomo, co znaczą te ideogramy.

galeria – sztuka starożytnego Rzymu

galeria on-line

kanon dzieł starożytnego rzymu gotowy.

gdyby ktoś miał jakieś zastrzeżenia – proszę się nie krępować.

kliknij, aby otworzyć kanon dzieł sztuki starożytnego Rzymu

 

 

galeria artfolie on-line

Dzisiejszy dzień wybitnie nie sprzyja mi nauce. Czytając o malarstwie myślę tylko o pomalowaniu moich paznokci, a gdy starałam się tknąć Rzym – przyszła mi ochota na lasagne. Aby nie powiedzieć głośno, że zmarnowałam cenny wolny dzień – serwuję usprawiedliwienie. 

Usprawiedliwienie ma postać galerii on-line z kanonem dzieł wymaganych na maturze z historii sztuki (poziom podstawowy). Kanonu dla poziomu rozszerzonego nie ma – po prostu należy wiedzieć więcej o wszystkim.

Wyszukując i opisując zdjęcia można się dowiedzieć naprawdę ciekawych rzeczy – np czym różni się Atena Promachos od Ateny Partenos (choć nawet w różnych szanowanych galeriach internetowych znalazłam pomyłki). 

Mam nadzieję, że ta galeria będzie w ogóle dla kogoś oprócz mnie przydatna.

W dzisiejszym odcinku możecie zobaczyć:

– sztuka prehistoryczna
– sztuka starożytnej mezopotamii
– sztuka starożytnego Egiptu
– sztuka świata egejskiego
– sztuka starożytnej Grecji
– sztuka etruska 

A więc… voilà:

artfolie – galeria on-line